Waarom gaan intelligentie en autonomie vaak samen?

Bijna iedereen waardeert harde werkers en uitblinkers op de werkvloer. Inclusief hun prestaties. Dit geldt niet altijd voor de extra intelligente of hoogbegaafde medewerkers. Vanwege hun drang om zo veel mogelijk onafhankelijk te werken, krijgen zij van hun omgeving, ondanks hun talent, maar weinig begrip. Ze kunnen, zeker als het om gezagskwesties gaat, enorme lastposten zijn en conflicten hoog laten oplopen.

Vechten of vluchten
Extra intelligente medewerkers hebben een grote behoefte aan autonomie. Aan onafhankelijk werken. Dat betekent overigens niet dat ze problemen hebben om met een heldere taakomschrijving aan de slag te gaan. Hun inventiviteit levert ze snel bruikbare oplossingen. Mede dankzij hun scherp waarnemingsvermogen en vasthoudendheid. Punt is wel dat de inhoud vrijwel altijd bovenaan staat en deze medewerker ervan uitgaat dat zijn omgeving er ook zo over denkt. Alles wordt tot op de bodem uitgezocht en zelfs meer dan dat.

Dat deze manier van werken heel moeilijk samengaat met een controlerende manager, spreekt voor zich. Die is tenslotte eindverantwoordelijk en heeft zicht op andere factoren dan alleen inhoud. Dat neemt niet weg dat te veel controle voor de hoogbegaafde medewerker vrijwel altijd een gevecht of een vlucht oplevert. Hierbij kan het er stevig aan toe gaan. Er niet bij horen en het gevoel niet zichzelf te mogen zijn, zijn hierin fundamenteel.

Isoleren of uitblinken
Het is aan de manager om ervoor te zorgen dat deze medewerker zich niet isoleert. Onderzoek (A.P. Nauta / S. Ronner 2008) heeft uitgewezen dat dit slaagt als de manager:

• voldoende ruimte en erkenning geeft,
• maximaal gebruik maakt van het aanwezige slimme talent,
• structuur biedt en gelegenheid geeft tot uitblinken,
• duidelijke kaders stelt aan de autonomiebehoefte,
• het, in het belang van de organisatie, te verwachten resultaat helder formuleert,
• mensgericht, toegankelijk, respectvol, open en eerlijk is,
• empathisch, taakgericht, resultaatgericht en visie heeft.

Daarnaast is het heel stimulerend als de manager voldoende verstand van zaken heeft. Vooral zijn gevoel voor humor niet schuwt en flexibel kan handelen. Maar zeker ook zoveel zelfvertrouwen heeft dat de hoogbegaafde medewerker niet als een bedreiging wordt ervaren.

Solo of harmonie
Deze intelligente medewerkers vinden het overigens vanzelfsprekend dat hun autonomie binnen bepaalde kaders moet blijven. Er bestaat behoefte aan eenduidige resultaatafspraken. Maar ook aan concrete doelen en duidelijke verwachtingen over de uit te voeren opdracht. Het is belangrijk dat de wijze waarop de opdracht tot stand komt volledig vrij is. Tenslotte wordt het eindresultaat beoordeeld en daar mag eenieder op worden afgerekend. Aan de manager de taak om tijdens de realisatie van de opdracht het gehele proces goed te faciliteren.

Hoogbegaafden hechten eraan om op basis van gelijkwaardigheid samen te werken en te zoeken naar oplossingen. Een manager moet hen niet zien als medewerkers om de competitie mee aan te gaan. Hij mag zeker kritisch zijn en vooral fungeren als sparringpartner. Harmonie en vertrouwen zijn hier belangrijke sleutelwoorden.

Meer weten?
Heeft u vragen over waarom intelligentie en autonomie vaak samen gaan of wilt u meer informatie, neem dan contact met mij op.